De koninklijke prijzen voor de vrije schilderkunst 2025!

Wie verdient volgens jou de publieksprijs? Kijken en stemmen kan nog t/m 30 maart a.s. in het Koninklijk Paleis op de Dam!

Tekst en fotografie: Mirjam Offringa

Naast twee vette beurzen (this Art Fair Amsterdam & Art Rotterdam), zijn er ieder jaar drie tentoonstellingen die je als hedendaagse kunstliefhebber niet mag missen: de Volkskrant Beeldende Kunstprijs, te zien in Stedelijk Museum Schiedam, de best graduates, oftewel de tentoonstelling met de best afgestudeerden van kunstacademies in Nederland, volgens de curatoren van galerie Ron Mandos in Amsterdam en de tentoonstelling met de genomineerden voor de Koninklijke prijs voor de vrije schilderkunst, te zien in het Koninklijk Paleis op de Dam in Amsterdam.

Het leuke en interessante aan die laatste drie is, dat je, net als bij de twee beurzen, nieuwkomers kunt ontdekken. Maar nóg leuker is hier, dat er, naast een juryprijs, ook een publieksprijs wordt uitgereikt. Het zorgt ervoor dat je als bezoeker extra nauwkeurig en kritisch gaat kijken.

De juryprijs

Over smaak valt te twisten. De meningen van de juryleden voor de Koninklijke Prijs voor de Vrije Schilderkunst liepen dan ook nogal uiteen, valt er in de brochure te lezen. Toch kozen ze uiteindelijk samen voor de schilderijen van Taqwa Ali, Lieve Hakkers en Eniwaye Oluwaseyi. Zij mochten op 31 januari jl. de juryprijs in ontvangst nemen van koning Willem Alexander.

De jury bestond dit jaar uit: Mounira Al Solh (kunstenaar), Laurie Cluitmans (kunsthistoricus), Esiri Erheriene-Essi (kunstenaar), Yasmijn Jarram (curator KM21), Natasja Kensmil (kunstenaar), Rezi van Lankveld (kunstenaar) en Mirjam Westen (conservator hedendaagse kunst en voorzitter van deze jury).

Zelfde argumenten, maar toch andere voorkeur

Maar hoe kan het toch dat je, met toch dezelfde argumenten als de jury, tot geheel andere keuzes kunt komen? Het kan niet anders dan dat ieder mens andere keuzes maakt uit een soortgelijk collectief geheugen. Want ook bij mij staat de eigenheid, de visuele zeggingskracht en de toepassing van materialen voorop. Blijkbaar heb ik de afgelopen jaren dan toch naar andere kunstwerken gekeken, deze bestudeerd en maak ik daarom nu andere keuzes dan deze jury. En wat je onbewust onthoudt van hetgeen je gezien hebt, heeft hoogstwaarschijnlijk toch te maken met persoonlijke voorkeur of smaak.

Mijn persoonlijke voorkeur en daarmee kijktip

Kortom, over smaak valt te twisten. Des te meer ben ik blij dat ik als bezoeker ook mag kiezen, met slechts een druk op de knop van de stemcomputer in het paleis op de Dam in Amsterdam. En als ik mijn top drie had mogen aangeven, had ik voor deze kunstenaars en in deze volgorde gekozen:

1) Frederique Jonker

2) Jesse Fischer

3) Jochem Mestriner

Frederique Jonker

Op het Internet valt te lezen dat Frederique Jonker studeerde aan de Hogeschool van den Kunsten in Utrecht (HKU), haar master behaalde bij Frank Mohr in Groningen en daarna verder ging onderzoeken bij de Rijksacademie in Amsterdam. Haar jarenlange ervaring, enorme kennis van technieken en zoektocht naar nieuwe beelden, uit zich duidelijk in haar werk.

Juist de gelaagdheid in haar werk, de verschillende technieken die ze gebruikt met materialen als acryl, acrylstiften, stanleymessen, tape en spuitbussen, de frisse en heldere kleuren die ze kiest en de visuele dans tussen zowel abstracte als ietwat figuratieve vormen, maakt haar werk tot een feest om naar te kijken.

Zoals dit enorme werk van maar liefst 2 bij 2,89 meter, met de titel '40Days40Nights' (zie foto met details hieronder). Zonder die titel eerst te lezen, bekruipt je al gauw het gevoel dat er dagen en nachten lang aan dit werk is gewerkt. Door het enorme formaat, maar ook de hoeveelheid aan lagen en details. En als een grote flow, loopt het één over in het ander. Geen hoek wordt onbenut. Daarmee is het een werk waarop je niet uitgekeken raakt. Door de dans tussen zowel abstracte als ietwat figuratieve vormen, die moeilijk te herleiden zijn, doet ze een beroep op de fantasie van de toeschouwer. Een meesterwerk waar zelfs Wassiy Kandinsky met open mond naar zou kijken, had hij nog geleefd.

Details uit het meesterwerk ''40days40Nights' van Frederique Jonker.

Dat ik de naam Wassily Kandinsky hierboven noem en een term als 'dansen' gebruik, is niet vreemd. Zo lees ik op Frederique haar Instagramaccount dat ze zich die veertig dagen en nachten heeft laten inspireren door muziek. Wil je weten welke muziek, een enorme lijst met muzikanten vind je op haar Instagramaccount.

Naast dit werk is er nog een fascinerend kunstwerk van maar liefst 1,92 meter bij 1,71 van haar te zien in dit Paleis met de titel "Is this a wall of a Hologram?"

Jesse Fischer

Het is niet de eerste keer dat Jesse is genomineerd voor de Koninklijke Prijs voor de vrije schilderkunst. Zo was hij in 2024 ook de gelukkige. Des te meer vind ik het dan een beetje flauw dat het ook dit jaar bij een nominatie moet blijven.

Het interessante aan de schilderijen van Jesse is, dat de schilderijen niet voor de hand liggende taferelen tonen en hij zich daardoor onderscheidt van andere figuratieve schilders. Hij toont veel lef en autonomie, door een waarheid bloot te leggen, waar veel mensen liever de ogen voor sluiten. Zoals bij het schilderij op de foto hieronder, met de titel:" In the act of leaving-passing through'. Geschilderd op een formaat van 180 x 140 cm.

"Hoezo waarheid?" hoor ik je nu hardop denken " dit is toch fictie?" Absoluut. En geheel intuïtief ontstaan, aldus de kunstenaar zelf, lees ik op zijn website. Maar is intuïtie niet gebasseerd op eigen ervaringen? Je voelt, ziet of ervaart iets, omdat je het eerder hebt gezien of meegemaakt. En zo heb ik me zo vaak afgevraagd waarom er heren (ook zogenaamde trouwe huisvaders) zijn die om tien uur 's avonds nog gaan hardlopen en zich dan richting een onverlicht park bewegen ....? De monogame zwaan wordt in dit schilderij niet voor niets de hals gesnoerd. Hoe dan ook, het getuigt van veel lef om een niet voor de hand liggend tafereel met zoveel fantasie, sensualiteit, symboliek en met bijzondere perspectieven uit te werken, waardoor de kijker toch ietwat wordt geconfronteerd. Wellicht geïnspireerd door een schilder als Co Westerik, die ook op eigenzinnige wijze en met gekke perspectieven liet zien hoe hij naar de wereld keek. Maar dan met de humor van Herman Gordijn en af en toe het duister van Pyke Koch.

Art Rotterdam

Dit jaar zullen we ook werk van Jesse tegenkomen in de talententoonstelling van het Mondriaanfonds, onder de titel 'Prospects', op Art Rotterdam. Jesse haalde zijn bachelor op het Sint Joost in 's Hertogenbosch.

Jochem Mestriner

Vanwege de eigenzinnigheid, het autonome, de gelaagdheid in zijn werk en het materiaalgebruik, is ook Jochem Mestriner een absolute winnaar. Jochem Mestriner wordt overigens al vertegenwoordigd door een galerie. Galerie Pouloeuff in Naarden-vesting (geopend van vrijdag t/m zondagmiddag). Op de website van deze galerie valt te lezen dat zijn schilderijen ontstaan door de verhalen die hij schrijft en vice versa. "Je kunt de schilderijen van Mestriner zien als een samenspel tussen metamorphose, taal en het vertellen van verhalen. Transformatie en gedaantewisseling kunnen op veel verschillende manieren voorkomen. Vormen en dieren wisselen van gedaante en vermommen zichzelf. Woordcombinaties roepen nieuwe beelden op."

Naast zijn schilderij 'Forest Floor with Thistle, Butterflies, a Mollusc and a Amber Serpent' is het schilderij 'Songs of Innocence' nu te zien in het Paleis. 'Songs of Innocence' (zie foto hieronder) wordt verbeeld op een katoenen doek met een formaat van 1,70 bij 1,40 meter. Het tafereel is weergegeven met olieverf, acrylverf, oliepastel en oliestick op katoen.

Het tafereel toont zoveel meer, dan je in eerste instantie denkt te zien. Zo zien we bijvoorbeeld, rechtsboven het midden van een luchtbel, de kop van een onschuldig schaap, omringd met een paars aureool (volgens velen de kleur die staat voor spiritualiteit). Maar wie goed kijkt, ziet daarachter ineen de vorm van een vis (Ichthus) verschijnen, maar ook van een persoon die bellen blaast. Juist doordat je bij dit werk heel goed moet kijken om te zien wat er daadwerkelijk allemaal te zien is, wordt dit schilderij steeds interessanter naarmate je langer kijkt.

"Songs of Innocence" Jochem Mestriner (2023)

Detail uit het schilderij 'Songs of Innocence'. van Jochem Mestriner

Bij dit schilderij moet je afstand nemen om de vele transformaties in dit schilderij waar te kunnen nemen en dichterbij gaan staan, om de uitzonderlijke keuzes die tijdens het schilderen bewust of onbewust zijn gemaakt, te kunnen ontdekken (zie foto hierboven).

Veelvuldig prijswinnaar

Jochem studeerde in 2021 af aan de Hogeschool voor de Kunsten in Utrecht en viel al eerder in de prijzen. Zo won hij in 2021 het Dooyewaard Stipendiium en in 2022 de Sluijters Prijs.

Kortom, ga kijken en kies jouw favoriet!

Iedere prijswinnaar en iedere genomineerde kunstenaar toont twee schilderijen in deze overzichtstentoonstelling. Dus wil je ook het andere kunstwerk kunnen zien van de uitgelichte kunstenaars hierboven, naast het werk van de prijswinnaars en andere genomineerden, sprint dan gauw naar het Koninklijk Paleis op de dam. Want deze overzichtstentoonstelling is nog tot en met 30 maart a.s. te zien (iedere dag geopend van 10:00 - 17:00 uur). En natuurlijk wil jij dan je eigen oordeel vellen en stemmen. Toch?

Overige genomineerden

De overige genomineerden zijn de kunstenaars Akiboji, Gegee A Yurzana, Eddy Eustache, Shani Leseman, Samuel Mackiewicz, Josse Pyl, Pedram Sazesh, Thijs Segers en Marilyn Sonneveld.