Door: Mirjam Offringa
Oké. Heel eerlijk? Sinds ik weer in Amsterdam woon, voel ik eigenlijk helemaal niet meer de behoefte om ook buiten deze stad op zoek te gaan naar kunst & cultuur. Hier vind ik alles toch al? Theater, heel veel cultuur, eten uit alle windstreken, historische en autonome films, de nieuwste trends en heel veel kunst?
Dat klopt. Maar hou je vooral van hedendaagse kunst, dan is het juist een goed idee ook buiten deze stad te gaan kijken. Helemaal als je een galeriehouder, museumdirecteur, journalist of curator bent. Want talent van eigen bodem zien we de laatste tijd steeds minder in musea en galerieën, zo lijkt het. En als we die zien, zijn het steeds weer dezelfde namen. Een gemiste kans.
Neem bijvoorbeeld de kunstenaars Kim Habers, Martin de Jong en Tienke Zijlstra. In de voormalige tuinbouwschool in het Drentse Frederiksoord hebben zij inmiddels zo'n een tot twee jaren hun atelier, waar zij in alle stilte en ruimte stug doorwerken aan nieuwe series.
Kim Habers
Kim is een MEGA-talent in tekenen en speelt op interessante wijze met perspectief. M.C. Escher had haar tekeningen met grote ogen bekeken, had hij nog geleefd.
Ondanks haar verlegenheid heeft Kim inmiddels wel al op heel wat interessante plekken geëxposeerd. Van Art Rotterdam en het LAM in Lisse tot en met de Korean Ceramic Biennale in Zuid Korea. Maar waarom niet in het Drents, Gronings of Fries museum?
Hoewel ik, toen ik tijdens een open dag in juli dit jaar haar nieuwe ruimte binnentrad, eerst wat teleurgesteld was. Want wanneer je haar laatste werk op grote afstand bekijkt, lijkt het alsof je slechts wat witte vellen papier op de muur ziet hangen, waar ze flink op heeft zitten krassen. Maar, ha! Niets van deze eerste en veel te snelle waarneming bleek te berusten op de werkelijkheid. Want doe je flinke stappen naar voren, dan volgt de verrassing. Wat meesterlijk getekend! (zie video hieronder).
Maar pas op... wanneer je té dichtbij komt, word je meegezogen in allerlei onlogische paden. Je raakt verward. Waar ben ik nu? Is dit werkelijk? Is dit wel een pad? Welke kant zal ik dan opgaan? Is er überhaupt een uitgang? Alsof je het brein van de complotdenker binnentreedt en gevangen wordt in een fuik waar je niet meer uitkomt. Precies dat wat Kim tijdens de Corona-periode zo bezighield en wat ze heeft geuit op dit papier. Het frustreerde haar hoe makkelijk mensen zich mee lieten nemen in vage nieuwsberichten en youtube-video's, zonder de bronnen goed te onderzoeken en vervolgens verzeild raakten in allerlei complottheorieën. En hoe moeilijk het is om ze mee te nemen in een andere manier van kijken. Maar met deze aanpak lukt het Kim in ieder geval om het proces van eerst vlug kijken, om je daarna helemaal mee te laten voeren in een web, tot in de fijnste details weer te geven.
Ook Kim schuwt het experiment niet. Ze blijft haar beelden onderzoeken. Zelfs met andere materialen, zoals porcelein en daarmee met andere gereedschappen, of door lagen over elkaar heen te leggen en te spelen met perspectief. Inmiddels heeft ze al heel wat apparaten in haar atelier verzameld (zie voorbeeldfoto's hieronder)en heel, heel veel werk.
Martin de Jong
Ook Martin de Jong is weer veel aan het experimenteren. Of hij daarmee zijn klanten teleurstelt of niet. Zo stond hij vroeger vooral bekend om zijn prachtige stadsgezichten, die hij met eigenzinnige en ietwat grillige penseelstreken weergaf. Die werden goed verkocht.
Maar een autonome kunstenaar laat zich niet leiden door geld, maar door innerlijke drijfveren. En zo kreeg Martin, ondanks zijn steeds maar groter wordende klantenkring, steeds meer de behoefte op zoek te gaan naar een andere invalshoek. Hij ging op grote platen hout schilderen, deze vervolgens in stukken zagen en daarmee puzzelen. Maar hij ging ook op reis naar New York om de hoogbouw en stadsgezichten daar beter te kunnen onderzoeken. En in plaats van ook deze stad met een penseel in beeld te brengen, koos hij er toen voor om zijn waarneming met een digitale tekenpen op een Ipad weer te geven en meer te focussen op de lijnen en vlakken, in plaats van alle details. Deze tekeningen werden geprint met een inkjetprinter, waarmee hij exposeerde bij melklokaal in Heerenveen. Hoewel hij ook een paar waarnemingen losjes op kleine stukken hout had geschilderd.
Onlangs is hij opnieuw een andere weg ingeslagen. Het figuratieve heeft hij nu vrijwel helemaal losgelaten. Als je goed kijkt, zie je ook nu nog wat hoogbouw voorbij komen. Maar wat verder overblijft zijn vooral de vierhoekige en rechthoekige vormen en nog maar één kleur. Verder zoekend naar de essentie en de eenvoud besloot hij nu om, geheel intuïtief maar gebasseerd op zijn vorige ervaringen, vormen in hout te zagen. Daarna heeft hij de vormen met elkaar gecombineerd tot een nieuwe compositie. Enkele houten vormen zijn beschilderd en andere vormen zijn in gekleurde epoxy gedompeld. De resultaten zijn zeer verrassend (zie foto's).
Tienke Zijlstra
Ook Tienek Zijlstra doet absoluut geen concessies. En commercieel, laat staan esthetisch, kun je haar werk zeker niet noemen. Toch verkoopt ze haar werk als een tierelier.
Het succes zit in haar enorme tekentalent, haar originaliteit, lef en overtuiging en het feit dat ze de toeschouwer kan laten voelen. Dusdanig dat je er zelfs misselijk van kunt worden. Zij volgt dusdanig haar eigen drijfveren, dat ze inmiddels bij haar eigen organen en ingewanden is uitgekomen. Zodra ze haar eigen zenuwstensel binnengaat, voelt ze enkel nog haar potloden en het papier. En dat resulteert in adembenemende en wandvullende kunstwerken (zie foto's).
Soms lijken delen bijna foto-realistisch. Toch heeft ze geen voorbeelden bij de hand. Alles gebeurt intuïtief. En op basis van jarenlang kennis en oefenen. Meesterlijk is het. En een beetje eng tegelijkertijd. Want hoe kun je het vlees zo tot in detail weergeven met aquarelpotloden? En waarom toch steeds dat vlees, soms doorboord met stalen pennen om het zware gewicht in haar vorm te houden? Terwijl je misschien ietwat gruwelt bij de eerste aanblik, kun je tegelijkertijd veel ontzag hebben voor de manier hoe ze dit tot in detail en zo expressief weet weer te geven. Hier gaat het juist om kijken èn voelen. En dat voelen begint al, zodra je haar atelier binnenloopt. Want Tienke heeft geen atelier, ze is haar atelier.
Video
Bekijk ook vooral deze video, waarin je Tienke geconcentreerd aan het werk ziet met inkt en aquarelpotloden, in haar atelier.
Niet te geloven
Al deze talenten ten spijt, een vaste galerie hebben ze alledrie niet meer. De meeste galerieën in het Noorden zijn opgehouden te bestaan. Van Zofier tot en met het zo geliefde melklokaal Heerenveen. Een groot gemis voor heel veel kunstenaars in het Noorden die het nu moeten doen met 1 jaarlijkse open dag en hier daar een expositie. Alle drie genoemde kunstenaars kunnen nog steeds leven van hun werk, wat al heel bijzonder is, gezien hun autonome werk. Maar dit werk dient ook buiten de privé-collecties om gezien te worden.
Dus curator, museumdirecteur, galeriehouder in de Randstad, lezen jullie je even mee? De trein of electrische auto in en hup, naar het Noorden! Om te beginnen: de Majoor van Swietenlaan 15, Frederiksoord.
Websites genoemde kunstenaars: